Bu gün — 1 sentyabr e.ə. 5509 – sonuncu Bizans təqviminin epoxası. 462 – birinci Bizans indiksiya dövrəsinin mümkün başlanğıcı. 1257 – Fransada Sorbon Universitetinin əsası qoyulur 1532 – Xanım Enn Bolin, onun nişanlısı, İngiltərə kralı VIII Henri tərəfindən Pembrukun Markizası elan edilmişdir. 1644 – Tippermur döyüşü baş vermiş, Montroz Elxonun Kovenant hərəkatını məğlub etmişdir. 1714 – Rusiyada ilk kitabxana 1752 – Azadlıq Zəngi Filadelfiyaya gətirilmişdir. 1763 – Rusiyanın Kraliçası II Yekaterina Moskvada Atılmış uşaq Evi üçün İvan Betskoyun planlarını təsdiq etmişdir. 1772 – San Luis Obispo de Tolosa Missiyası Kaliforniyada San Luis Obispodanın əsasını qoymuşdur. 1804 – Yunona, ən böyük əsas qurşaq asteroidlərindən biri, Alman astronomu Karl Lüdviq Hardinq tərəfindən kəşf edilmişdir. 1858 – İlk transatlantik kabeldə qəza 1862 – Amerika Vətəndaş Müharibəsi: Şantilya Döyüşü, Federativ qüvvələr Şantilya, Virciniyada geri çəkilən İttifaq qoşununa hücum etmişlər. 1864 – Amerika Vətəndaş Müharibəsi: Federativ General Con Bell Hud Atlantanı (Corciya), General Şerman tərəfindən dörd aylıq mühasirədən sonra evakuasiya etmişdir. 1868 – Qalatasaray liseyinin açılışı 1870 – Fransa-Prussiya Müharibəsi: Sedan döyüşü baş vermiş, döyüş həlledici Prussiya qələbəsi ilə nəticələnmişdir, III Napoleon əsir düşür. 1873 – Setşvayo onun atası Mpandenin ölümündən sonra Zulus millətinin kralı kimi taxt-taca çıxmışdır. 1894 – Böyük Hinkli Yanğını: Hinklidə (Minnesota), meşə yanğını baş vermiş, 400-dən çox adam tələf olmuşdur. 1897 – Şimali Amerikada birinci yeraltı metro olan Boston metrosu açılmışdır. 1902 – Birinci elmi fantastika filmlərdən biri hesab edilən "Aya səfər" Fransada buraxılmışdır. 1905 – Alberta və Saskatçevan Kanada konfederasiyasına birləşmişdir. 1906 – İntellektual Mülkiyyət Müvəkkillərinin Beynəlxalq Federasiyası yaradılmışdır. 1914 – Rusiyada Sank-Peterburqun dəyişdirilərək Petroqrad qoyulmuşdur. 1919 – Azərbaycan Demokratik Respublikasının parlamentinin 1 sentyabr 1919-cu il tarixli iclasında Bakıda universitetin təsis edilməsi qərarı qəbul edildi və onun nizamnaməsi təsdiq olundu. 1920 – Livan dövləti yaranır (Fransanın dəstəyi ilə) 1923 – Böyük Kanto zəlzələsi Tokionu və Yokoxamanı yerlə-yeksan etmiş, təxminən 150 000 adam tələf olmuşdur. 1928 – Əhməd Zoqu Albaniyanı monarxiya, özünü isə kral elan etmişdir. 1930 – Yunq planı imzalanır (Versal sülhünə yenidən baxılır). 1939 – II Dünya Müharibəsi: Nasist Almaniyası Polşaya hücum etməklə müharibənin başlanğıcının əsasını qoymuşdur. 1939 – Corc C. Marşal Birləşmiş Ştatlar Ordusunun ştab rəisi olmuşdur. 1939 – İsveçrə öz hərbi qüvvələrini səfərbər etmiş, İsveçrə Parlamenti İsveçrə Ordusuna (yalnız müharibə və ya səfərbərlik şəraitində baş verən hadisə) başçılığı Henri Quizaya həvalə etmişdir. 1951 – Birləşmiş Ştatlar, Avstraliya və Yeni Zelandiya ANZUS Razılığı adlandırılan qarşılıqlı müdafiə sazişi imzalamışlar. 1951 – Londonda dünyada ilk supermarket 1961 – Həmid İdris Avatenin Efiopiya polisinə atəş açmasıyla Eritreya Müstəqillik Müharibəsi rəsmən başlamışdır. 1962 – İranda zəlzələdə 20 000 nəfər həlak olur. 1962 – Normand adalarında 54 000 ev təsərrüfatına Kanal Televiziyası buraxılışları. 1964 – Hindistan neftayırma zavodlarının və Hindistan Neft Şirkətinin birləşməsi ilə Hindistan Neft Korporasiyası formalaşmışdır. 1969 – Muhammar Kaddafi Liviyada çevriliş yolu ilə rəhbərliyi ələ alır. 1970 – İordaniya Kralı Hüseyninin, onun avtomobil dəstəsinə hücum etmiş, Fələstin partizanları tərəfində, qətlinə cəhd edilmişdi. 1970 – Dünyada ilk dəfə Nyu-Yorkda kompüterlə şahmat turniri. 1972 – Reykyavikdə (İslandiyada) Amerikan Bobbi Fişer Rus Boris Spasski üzərində qalib gəlir və şahmat üzrə dünya çempionu olur. 1974 – "SR-71 Blackbird" Nyu-Yorkdan Londona uçmaq üçün rekordu təyin etdi (və indiyə qədər saxlayır): 1 saat 54 dəqiqə və 56.4 saniyə. 1974 – Fransız Roland Morenonun ixtira etdiyi çip kartlar satışa çıxır. 1979 – ABŞ kosmik peyki Saturn üzərindən keçir. 1980 – Tander Beydə (Ontario) Terri Foksun Ümid Marafonu sona çatır. 1980 – Chun Doo Hvan, Çoi Kyu Hanın istefasından sonra, Cənubi Koreyanın prezidenti olur. 1981 – Mərkəzi Afrika Respublikasında qiyam Prezident Devid Dakonu devirir. 1982 – Kanada onun Hüquqları və Azadlıqları Çarterini onun Konstitusiyasının hissəsi kimi qəbul edir. 1982 – Birləşmiş Ştatlar Hava Qüvvələri Kosmik Komandanlığının əsası qoyulur. 1983 – Soyuq Müharibə: Koreyanın 007 Aviareysi (Boeing 747), kommersiya təyyarəsi Sovet hava məkanına daxil olanda, Sovet İttifaqı reaktiv qırıcısı (SU-15) tərəfindən vurulur. Bütün 269 nəfər bortda öldürülür, ABŞ Konqresmeni Lorens MakDonald daxil olmaqla. 1985 – müştərək Amerikan Fransız ekspedisiyası Titanikin qəzaya uğradığı yeri təyin edir. 1990 – Türkiyə Kommunist Leyborist Partiyası – Leninistin – əsası qoyulur, Türkiyənin Kommunist Leyborist Partiyasından ayrılaraq. 1991 – Özbəkistan Sovet İttifaqından müstəqilliyi elan edir. 1992 – Azərbaycan Respublikası Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ilə diplomatik əlaqələr qurmuşdur. 1996 – Daniel Komen Rietidə (İtaliya) 3000 metr qaçışda dünya rekordunu yeniləyir. 2001 – Ukraynada ölüm hökmümün ləğvi. 2004 – Silahlanmış terroristlər yüzlərlə məktəbliləri və böyükləri Şimali Osetiyada (Rusiya) Beslan şəhərində girov götürür, 331 nəfər o cümlədən 31 terrorçu və FTX əməkdaşı həlak olur. 2006 – Lüksemburq tam rəqəmli televiziya verilişinə addımı tamamlayan ilk ölkə oldu.
↧